زبان عربی
آموزش زبان عربی دبیرستان (حسین نوری / دبیر عربی)زبان عربی
آموزش زبان عربی دبیرستان (حسین نوری / دبیر عربی)قواعد درس پنجم« صفت و اضافه »
« صفت و اضافه »
1) موصوف و صفت : به اسمی که حالت و چگونگی اسم قبل از خود را توصیف می کند، « صفت » و به اسمی که قبل از صفت می آید را « موصوف » می گویند . در زبان عربی به صفت « نَعت » و به موصوف « مَنعُوت » گفته می شود .
صفت به دو شکل به کار
برده می شود: الف) مفرد ب)
جمله ( جمله و صفیه )
الف) صفت مفرد : هر گاه صفت یک اسم باشد آن را « صفت مفرد » می نامیم و در چهار مورد از موصوف( اسم قبل از خود) پیروی می کند.
موارد تبعیّت صفت مفرد
از موصوف :
الف) جنس( مذکّر و مؤنّث بودن )
ب) معرفه و نکره بودن
ج) عدد ( مفرد و مثنّی و جمع بودن )
د) اعراب ( رفع و نصب و جرّ )
مثال : رَأَیْتُ
تِلْمِیذاً نَظِیفاً .
موصوف صفت/«مفرد»
(مذکّر) (مذکّر)
(نکره) (نکره)
(مفرد) (مفرد)
(نصب) (نصب)
نکته 1 : هر گاه موصوف جمع غیر عاقل (غیر انسان) باشد، صفت برای آن به صورت مفرد مؤنّث می آید.
مثال
:أَیّامُ الدِّراسَةِ
مِنَ الْأَیّامِ الْجَمِیلَةِ .
موصوف صفت
(غیر عاقل) ( مفرد مؤنّث)
نکته 2 : در زبان عربی اسم هایی وجود دارند که بدون داشتن علامت تأنیث، مؤنّث به شمار می آیند که به آن ها « مؤنّث معنوی » گفته می شود . و صفت برای آن ها به صورت « مفرد مؤنّث » می آید.
مانند : ( شَمْس، أَرْض، نَفْس، رِیح، دار) و نام اغلب اعضای زوج بدن ( عَیْن، یَد، رِجْل )
ب) صفت جمله ( جمله
وصفیـه )
: اگر جمله ی (
فعلیه یا اسمیه ) بعد از اسمی نکره بیاید، « صفت
» می باشد که به آن « جمله
وصفیه
» می گویند . جمله وصفیه در اعراب از اسم نکره قبل ازخود (موصوف) پیروی می کند و اعرابش همیشه « محلّی » است .
مثال :
اَلسّاعَةُ
کَنْزٌ لا یَنْفَـدُ .
اسم نکره صفت/«جمله»
(موصوف) (جمله وصفیه)
مرفوع محلّاً مرفوع
نکته : در زبان فارسی اگر اسمی بخواهد هم صفت و هم مضاف الیه بگیرد، ابتدا صفت می آید و سپس مضاف الیه . ولی در زبان عربی اگر اسمی بخواهد هم صفت و هم مضاف الیه بگیرد، ابتدا مضاف الیه می آید و سپس صفت قرار می گیرد .
مثال :
زبان
فارسی : در بزرگ مدرسه زبان عربی : بابُ الْمَدْرَسَةِ
الْکَبِیرُ
صفت مضاف
الیه مضاف
الیه صفت
2) مضاف
و مضاف الیه
: هر گاه دو
اسم در کنار هم قرار بگیرند به طوری که اسم اول به اسم دوم اضافه
شده باشد به اسم اول مضاف و به اسم دوم مضاف الیه گفته می
شود.
نکته 1 : مضاف هیچگاه «ال» و «تنوین»
نمی پذیرد.
مثال : بابُ الصَّفِّ
مضاف بدون«ال» و«تنوین»
نکته
2
: اسم مثنّی و جمع مذکّر سالم در صورت مضاف واقع
شدن ، حرف «ن» آخر آن ها حذف می شود .
مثال : مثنّی : أَخَوَیکُمْ / جمع مذکّر سالم : مُعَلِّمُو الْمَدْرَسَةِ
مضاف مضاف
بدون«ن» بدون«ن»
اعراب مضاف و مضاف الیه : مضاف الیه همیشه « مجرور »
است ولی اعراب مضاف بستگی به نقش آن در جمله دارد . یعنی می تواند بر اساس نقشش « مرفوع یا منصوب و یا مجرور » باشد .
مثال : رفع : جاءَ صَدِیقُ حَمِیدٍ .
فاعل، مضاف الیه،
مرفوع مجرور
نصب : رَأَیْتُ صَدِیقَ حَمِیدٍ .
مفعول، مضاف الیه،
منصوب مجرور
جرّ : سَلَّمْتُ عَلَى صَدِیقِ حَمِیدٍ .
مجرور به حرف جرّ، مضاف الیه،
مجرور مجرور
در
سه عبارت فوق «صَدِیق» مضاف واقع شده که براساس نقشش در جمله اعراب پذیرفته است .
ولی «حَمِید» در هر سه جمله (مضاف الیه و مجرور ) می باشد .
